دموکراسی ودیکتاتوری

Demokrati, også kalt folkestyre, er en betegnelse på en styreform hvor folket har muligheten til å delta i viktige beslutninger. Muligheten til å påvirke får folket gjennom å stemme ved valg. Demokrati skiller seg fra andre styreformer som diktatur, der en person styrer. Styreformen i Norge kalles demokrati. Det vil si at alle som bor i Norge, skal få være med og bestemme hvordan samfunnet skal være. Barn og unge skal få si sin mening og bli hørt i saker som gjelder dem.
Demokrati er et sammensatt ord av de to greske ordene „demos”, som betyr folk og „kratein”, som betyr hersker eller styre. Tanken om folkestyre oppsto i Athen for omtrent 2500 år siden. Norge har vi ulike politiske partier som har forskjellige meninger om hvordan samfunnet bør være. Når det er stortingsvalg, kan alle voksne norske borgere over 18 år stemme på det partiet de er mest enig med.

دموکراسی، مردم سالاری نیز یاد میشود، یک شرط حاکمیت اینست که مردم امکان می یابند در تصامیم مهم سهم بگیرند. این امکان تاثیرگذاری را مردم از طریق رای دادن در یک انتخابات بدست می آورند. دموکراسی خود را از سیستم دیگر مثل دیکتاتوری متمایز می نماید زیرا آنجا یک نفر حکم می راند. شکل حکومت درناروی دموکراسی نامیده میشود. یعنی اینکه همه کسانیکه در ناروی زندگی میکنند، در تصمیم گیری چگونه جامعه داشته باشیم شریک اند. بچه ها و نوجوانان می توانند نظر خود را بگویند و به موضوعات مربوط به آنها توجه میشود.
دموکراسی یک کلمه ترکیبی است، دمو بمعنی مردم و کراسی بمعنی سلطه یا نظام. فکر حکومت مردم سالاری 2500 سال قبل در آتن بوجود آمد. در ناروی احزاب سیاسی مختلف داریم که در مورد چگونگی جامعه که باید داشته باشیم نظرات متفاوت دارند. زمانیکه انتخابات پارلمانی است همه افراد بالغ بالای 18 سال و شهروند ناروی، میتوانند به حزب که بیشتر موافق باشند، رای دهند.

I et demokrati er det ytringsfrihet. Det vil si at alle kan si eller skrive det de mener, uten å bli straffet for det. Fra vi er små, lærer vi å uttrykke tanker, følelser og meninger. Samtidig er det viktig at vi lærer å respektere at andre kan ha meninger som er forskjellige fra våre. Etter hvert som du vokser til, skal meningene dine i stadig større grad bli tatt hensyn til.

در یک دموکراسی آزادی بیان موجود است. یعنی اینکه همه میتوانند عقیده خود را بنویسند و بگویند، بدون اینکه بخاطر آن مجازات گردند. از زمانیکه کوچک هستیم می آموزیم که افکار، احساسات و عقاید خود را بیان کنیم. همزمان این مهم است که بیاموزیم احترام کردن به نظرات دیگران که متفاوت از ما فکر میکنند. بعد ازینکه شما بزرگتر میگردید، نطرات شما بیش از پیش مورد توجه قرار میگیرد.

I et demokrati brukes massemediene til å formidle ulike meninger. De politiske partiene i Norge bruker ulike medier for å nå fram til folk, særlig før det skal være valg. Vi kan følge med på TV, i aviser, i radio og på Internett når politikere diskuterer hvordan de vil at samfunnet skal være.

در یک دموکراسی مدیای جمعی برای رساندن دیدگاههای متفاوت استفاده میشود.
احزاب سیاسی در ناروی مدیای متفاوت را برای دستیابی بمردم استفاده میکند، مخصوصن قبل از انتخابات. ما تلویزیون، روزنامه ها، رادیو و انترنیت را دنبال میکنیم زمانیکه سیاستمداران در مورد اینکه چگونه جامعه ای باید داشته باشیم، بحث میکنند.

Noen land har en styreform som kalles diktatur. I et diktatur er det bare en eller noen få som har makt til å bestemme hvordan landet skal styres. Det er ikke lov å være uenig med dem som styrer i landet. Folk som sier eller skriver noe som myndighetene ikke liker, kan bli forfulgt og fengslet. Noen blir også drept på grunn av meningene sine.
Det er vanlig å omtale ulike typer diktatur alt etter hvor mange (eller hvem) de styrende er og hvor fullstendig fraværet av frihet er:

• Er makten konsentrert hos én diktator, taler man om enmannsdiktatur, eller enevelde, f.eks. Adolf Hitler i
  Tyskland, Josef Stalin i Sovjetunionen, Francisco Franco i Spania.
• Er makten konsentrert hos flere, kan man tale om et kollegialt diktatur eller et fåmannsvelde (oligarki), som i mange militærjunta- og ettpartistyrte land.

بعضی کشورها سیستمی دارد که دیکتاتوری نامیده میشود. در یک دیکتاتوری یک یا چند نفر محدود در باره اینکه کشور چگونه اداره شود، تصمیم میگیرد. اجازه نیست که با کسانیکه کشور را اداره میکند، موافق نباشید.کسانیکه که خلاف میل مقامات چیزهای بگویند و بنویسند ، تعقیب و زندانی میشوند. و حتی بعضی بخاطرعقاید خود به قتل میرسند.
این عادی است که از دیکتامورهای متفاوت صحبت کرد بنا باینکه چندنفر حکومت میکنند و آزادی تا چه حدی محدود است:

اگر قدرت بدست ِک آدم تمرکز یافته است، دیکتاتوری فردی نامیده میشود، بطور مثال ادولف هیتلر در آلمان، یوسف استالین در اتحادشوروی و فرانسیسکو فرانکو در اسپانیا.

اگر قدرت بدست چند نفر تمرکز یافته است، میتوان آنرا دیکتاتوری همکاران یا دیکتاتوری چند تن(الیگارشی) نامید، مانند بسیاری حکومتهای نظامی و نظام تک حزبی کشورها.

I land med diktatur eier eller kontrollerer myndighetene massemediene. Aviser, radio og TV får bare fortelle det myndighetene vil at folk skal høre. Det er ikke lov til å si eller skrive det man mener. Myndighetenes kontroll av det folk sier og skriver, kalles sensur.

در کشور دیکتاتوری مقامات مدیای جمعی را کنترول میکنند و یا مالک آنند. روزنامه ها، رادیو و تلویزون تنها همان چیزی را می گویند که مقامات میخواهند مردم بشنوند.اجازه نیست که یک شخص از باورهای خود چیزی بگوید و بنویسد. کنترول مقامات بر گفتار و نوشتار مردم، سانسور گفته میشود.

Undervisningsopplegg knyttet til denne teksten finner du på Tema Morsmål.